تصمیم گیری پدر و مادر عروس،  شیرینی رد کردن، تعیین شیربها و روز عروسی از جمله مراحل جشن عروسی ترکمن هاست که نوع و شیوه اجرایی برخی از این رسوم فرق کرده است. در میان ترکمن ها تعیین مهریه زیاد توسط خانواده داماد همانند سنگ بزرگ برای نزدن به حساب می آید.  وتمامی راز ورمزهای این سبک عروسی زیبا.

روز عروس کشان

در این روز، دوستان و آشنایانی که مایل به شرکت درکاروان عروس کشان هستند – معمولا جوان ترها- در ساعت مقرر که شب گذشته و در مصایب جای اعلام شده است، در محل خانه ی داماد حاضر می شوند و هر یک وسیله ی خاص خود را دارند (در گذشته، اسب و شتر، امروزه، انواع اتومبیل)
در این روز پارچه های روسری مانند یا حوله، به هر یک از شرکت کنندگان در کاروان عروس – به رسم تبرک- تقدیم می شود ( هم از طرف خانواده ی داماد در شروع حرکت کاروان به سوی خانه عروس و هم از طرف خانواده ای عروس در زمان انتقال عروس به خانه ی داماد). این کاروان مرکب از دو بخش است:
الف- کاروان داماد مرکب از جوان ها، زن ها، دخترها.
ب- کاروان آق سقال ها / ریش سفیدها.
کاروان ریش سفیدها حدود نیم ساعت قبل از کاروان داماد به عزم خانه ی پدری عروس حرکت می کند در حالی که یکی از ریش سفیدها مبلغ مهریه را که در مراسم «مال کثشمک» توافق شده است در کیفی قرار داده تا به خانواده ی عروس، تقدیم کند. ریش سفیدهای طرف عروس از این گروه استقبال می کنند و آنها را بر سر سفره ای می نشانند که از انواع میوه و شیرنی است.
پس از احوال پرسی و صحبت های مقدماتی، یکی از ریش سفیدهای طرف عروس به طرف های خانواده ی داماد می گوید:
« اوغری خایرلی / راه تان خیر باشد.»
طرف داماد جواب می دهد:
« اوغری خایرلی / راه مان خیر است.»
 آنگاه مبلغ مهریه به ریش سفید طرف عروس تحویل می شود، او نیز پس از بررسی – اگر کم و کسری نداشته باشد- مبلغ جزئی از مبلغ مهریه – به عنوان تبرک- به ریش سفید طرف داماد بر می گرداند تا بین کاروان ریش سفید ها، تقسیم شود.
بعد از مقدمات فوق، اجازه ی انتقال عروس از خانه ی پدری به خانه ی داماد، صادر می شود و همگی مبارک باد می گویند و آخوند حاضر در مجلس، برای خوش یمن شدن این وصلت، آیاتی را از قرآن کریم تلاوت می کند. در این هنگام، گروه دوم نیز (کاروان داماد) هلهله کنان ورود خود را اعلام می کند و حامل هدایایی به خانواده ی عروس هستند.

آیاقدان آلماق / گؤفردیک
وقتی زنان همراه کاروان داماد به خانه ی عروس رسیدند. زنان طرف عروس با گرفتن پای زنانی که حامل هدایا هستند جنگی مصلحتی بر پا می کنند که در اصطلاح« آیاقدان آلماق » خوانده می شود و با شادی و هلهله همراه است.
امروزه این مراسم در کمتر عروس دیده می شود. و به فراموشی سپرده شده است.
 

کجه وه کؤیمز
در کشاکش مراسم آیاقدان آلماق زنی با بسته های شیرینی وارد می شود. به این بسته ها « کجه وه کؤیمز » می گویند؛ و بیانگر این مفهوم است که عروس خانم از این وصلت راضی پشیمان نخواهد شد. در نتیجه هر دو طرف از جنگ مصلحتی دست می کشند.
بعد از این مرحله، هدایای طرف داماد و بقچه های رسیده، بررسی می شود؛ آنگاه خانواده ی عروس نیز معادل همان بقچه ها (از نظر تعداد) و محتویات آنها، به بقچه های داماد اضافه می کند که در نهایت با خود عروس و همراه با جهیزیه ی او، به خانه ی داماد حمل می شود. بعد از این مراسم، از میهمانان با چکدرمه – غذای سنتی ترکمنی- پذیرایی می شود.

مراسم دالاشماق
بعد از مراسم پذیرایی و رخصت ریش سفیدها، نوبت به عروس کشان می رسد تا عروس را به خانه ی داماد منتقل کنند. در این مراسم، یکی از زن های طرف داماد – که معمولا زن برادر اوست- به جانب عروس می رود، در حالی که یک قواره چاشو / چادر شب ابریشمین یا قرمز دؤن / پوششی ابریشمین و مجلل به دست دارد.. در این هنگام مجادله ای لفظی و مصلحتی بین او و یکی از زنان طرف عروس در می گیرد، بدین ترتیب:
زن طرف داماد: آمدیم که عروس را ببریم.
زن طرف عروس: نمی گذاریم، نمی گذاریم.

در این موقع یکی از زنان طرف داماد، خطاب به طرف عروس می خواند:
پنجارامیز آچیق دور اویمز دؤلی آشیق دور
قین گؤرماگین قوداجان قیزینگ أوزی عاشیق دور
ترجمه:
 پنجره ما گشوده ایست و خانه پر از بجول (آشیق؛ کنایه از پسر بالغ).
ای قودا جان! دلخور نباش که دخترت عاشق پسر ماست. ( پس دخترت را خواهیم برد.)

زن طرف عروس با شنیدن سخن فوق کوتاه می آید و می خواند:
شیله بولثا آلارثینگ کُجه وانگه سألار ثینگ
قیثغه بؤلدی دیلیمز آلداگیت گین قوداجان
ترجمه:
اگر چنین است – که می گویید- البته دختر را خواهید گرفت و در کجه وه خواهید گذاشت. زبان ما کوتاه است قودا جان! دختر را بگیر و با خود ببر.
قودا: اصطلاحی که خانواده عروس و داماد خطاب به هم می گویند.
در نتیجه، این مجادله ی ساختگی نیز مثل مراسم دیگر با شادی و هلهله به پایان می رسد پس از آن طرف داماد چاشو یا دون را بر سر عروس خانم می اندازد که نشانه ی پیروزی بر طرف عروس است. و به مادر عروس می گوید:
قودا جان! اکنون وقت آن است که با دخترت خداحافظی کنی و مادر رو به دخترش می گوید:
دخترم خداحافظ، خوشبخت باشی، قدمت در خانه ی جدید مبارک.
بعد از خداحافظی مادر با دختر، نزدیکترین زن به عروس – که معمولا خواهر یا زن برادر اوست – راه را بر زنان طرف داماد می بندد و می گوید: خلعت من کو؟
و با گرفتن هدیه ای – که معمولا یک قواره پارچه ی پیراهنی است – اجازه ی خروج می دهد، اما در مقابل کجه وه، یکی از برادران عروس منتظر است، او نیز با گرفتن هدیه ای (امروزه مبلغی در حدود 10 تا 50 هزار تومان است) و معمولا به وسیله ی برادر داماد یا یکی از دوستان او پرداخت می شود، اجازه می دهد که کجه وه و کاروان همراه آن، بی هیچ مانعی حرکت کند. این صحنه ی کشمکش بر سر میزان پولی که باد پرداخت شود نیز بسیار تماشایی است. پس از آن، کجه وه آماده ی حرکت می شود. تا به خانه ی داماد برود.
 

مراسم اوون ثپمک / مراسم آرد پاشی
وقتی که کاروان عروس به خانه ی داماد رسید، مادر داماد با کاسه ای آرد آن را متبرک می کند. این مرحله را اوون ثپمک می گویند.

مراسم پول ثچمک
پس از مراسم اوون ثپمک نزدیکان داماد بر سر عروس پول، نقل و نبات، می ریزند و گروهی نیز که معمولا مرد و از اقوام و دوستان نزدیک هستند – بر یک بلندی می روند و چیزی را در اندازه ی توپ تنیس یا ... در بین جمعیت حاضر در صحنه می اندازند و به آورنده ی شیء پرتاب شده، مبلغی پول که قبلا اعلام شده می دهند.این صحنه نیز مثل مراسم دیگر و کشمکشی که بر سر گرفتن اشیاء پرتاب شده در می گیرد بسیار لذت بخش است.
 امروزه مراسم پرتاب اشیاء به فراموشی سپرده شده، البته به نظر خودم فراموش شدن این مراسم به خاطر صدمه ای است که ممکن است در هنگام پرتاب به سر یا بدن افراد اثابت نماید و موجب زخمی شدن فرد بشود و یا هجوم افراد زیاد بر سر گرفتن شیئ که منجر شود برخی افراد زیر دست و پا بمانند
 

مراسم کُشتی / گورشمک
از مراسم دیگر عروسی که بعد از پول ثچمک صورت می گیرد – و در گذشته های دور، بسیار رسم بود- مراسم کُشتی است که به آن گورشمک می گویند.
در مراسم کشتی کسی که زانوی رقیب یا کتف او را به خاک برساند، برنده ی مسابقه است و از دست ریش سفیدان محل، جایزه می گیرد. به این جایزه بایراق گفته می شود.

 مراسم اسب دوانی
از مراسم دیدنی در عروسی ترکمن ها، مراسم اسب دوانی است که در گذشته های دور مخصوصا در عروسی اشخاص متمول، معمول بود و امروزه خیلی به ندرت، آن هم در روستاها و در سطحی ابتدایی برگزار می شود.
 

قاپی ثاقلاماق
« قاپی یا قاپو » به معنی « در » و « ثاقلاماق » به معنی حراست و نگهبانی است. در طول زمانی که مراسم پول ثچمک ادامه دارد، عروس را به اتاقی می برند که به عنوان حجله در نظر گرفته شده است. این اتاق یا « اُی / آلاچیق » را « اوره گی / حجله» می گویند و قبل از آمدن عروس، تحت اشغال چند زن جوان از خانواده ی داماد است. این زن ها تا زمانی که مبلغی را از ینگه های عروس نگیرند. اجازه دخول نمی دهند. این عمل آنها را قاپی ثاقلاماق می گویند – که البته کشمکش ینگه ها برا ی دخول عروس به حجله با طرف های داماد، از صحنه های تماشایی عروسی است.
ینگه های عروس در گذشته حداکثر 4 نفر بودند اما امروزه تعداد آنها را تا 10 یا بیشتر افزایش داده اند.

مراسم قیچی زدن
در « اُی / آلاچیق » یا اتاق مجاور اوره گی / حجله، عاقد و گروهی از ریش سفیدهای طرف داماد نشسته اند تا خطبه های عقد به وسیله ی روحانی محل، جاری شود. در طول مدتی که مراسم عقد در جریان است، هیچ کس حق ندارد به دیوار این اتاق و حجله گاه تکیه کند. این مراسم با قیچی زدن 4 نفر در چهار گوشه ی «اُی / اتاق» همراه است به این معنی که: دست و زبان بدخواهان بریده باد .

وکیل
اعلام رضایت عروس و داماد برای انجام مراسم عقد، در حضور عاقد صورت نمی گیرد بلکه برای هر یک، نماینده ای تعیین می شود که معتمد هر دو خانواده است. این معتمد را وکیل می گویند.
پس از اینکه که وکیل ها به حاضرین و ریش سفیدان معرفی شدند، روحانی محل که وظیفه ی عقد دختر و پسر را به عهده دارد از وکیل عروس می پرسد:
- شما در این محل چه کاری دارید؟
وکیل عروس با اشاره به وکیل داماد می گوید:
- از این آقا طلب دارم و باید هم اکنون طلب خود را بگیرم.
وکیل داماد با عصبانیتی ساختگی می گوید:
- من به شما بدهکار نیستم.
سپس مجادله ای لفظی بین آن دو در می گیرد و سر انجام با وساطت ریش سفیدها و تعارف شیرینی، این دعوای ساختگی فیصله می یابد و صیغه ی عقد جاری می شود پس از آن، حاضرین از آبی می نوشند که با جاری شدن صیغه ی نکاح، متبرک شده است و اصطلاحا « نکا ثو / آب نکاح » می گویند

الدش دیرمک / مراسم دست به دست دادن عروس و داماد
در اولین روز ورود عروس و بعد از پایان مراسم عقد، در حضور جمعی از زنان دو طرف، دست عروس را در دست داماد می گذارند. در ضمن این مراسم، زنی از نزدیکان داماد، اشعاری را با صدای بلند و آهنگین می خواند که متضمن مسئولیت های دو طرف (عروس و داماد) در زندگی مشترک است.
مشهورترین اشعار این مراسم را در ذیل نقل می کنیم:

خطاب به داماد:
آلاجا کوینگ گیدرمه آرپا چورک ایدیرمه
توینیق لا، دپدیرمه آغیزلا، قاپدیرمه
دیه باشی، ایت دیرمه چوپرک یونگی دیت دیرمه
ترجمه:
پیراهن وصله دار نپوشان، نان جوین مخوران، مگذار که به آسیبی برسانند یا درشتی کنند. مگذار که شتربانی کند یا ریسنده ی پشم نامرغوب شود.

خطاب به عروس:
اوینگدن گلثه قاپارثینگ ایزنیگدن گلثه دپرئینگ
آشینگ کان دن بیشرگین قازان زوردن دوشیرگین
ترجمه:
با دشمن رو در رو مبارزه کن و به آدم های دو رو – که از پشت خنجر می زنند– قاطعانه پاسخ بده. در پختن غذا خسیس نباش بلکه همیشه دیگ را از مواد غذایی پرکن.

خطاب به داماد:
إلینه یؤزیک داقادینگ یوزینه گولوپ باقادینگ
ترجمه:
انگشتانش را با انگشتری طلا زینت بده و رفتارت با گشاده رویی همراه باشد.

خطاب به عروس:
قافی دن گلثنگ گولده گل الینگه اوغلان آلده گل
ترجمه:
وقتی به خانه آمدی خندان باش ( و برای شوهرت ) پسری بیار.

خطاب به داماد:
کِویش جیگنی شرفیلدادیپ گِزگندن بولماثین
آغز جیگنی مونگولدادیپ گپ گز دیرگن بولماثین
ترجمه:
امید است که کفش صدادار به پا نکند (کنایه از حرکات ناشایست)، بیهوده در خیابان ها پرسه نزند، بی مورد نخندد و خبرچین در و همسایه نباشد.

خطاب به عروس:
گلین بولوپ اوتیرمه یاغا بارماق باتیرمه
بوآوادان ییگیدی قاتی یردا یاتیرمه
ترجمه:
به عنوان عروس، بی کار و بی عار منشین، مواظب باش که انگشتانت در روغن داغ نسوزد. (مواظب عاقبت کارهای خود باش) و آسایش این جوان رعنا را فراهم کن.

اوجه آش
بعد از مراسم الدش دیرمه، مراسم اوجه آش برگزار می شود و آن، صرفا<چکدرمه>غذای سنتی ترکمن است که با برنج و گردن گوسفند تهیه می شود و مخصوص عروس و داماد است.
در این مراسم عروس و داماد به دهان یکدیگر لقمه می دهند و در پایان مبلغی پول در داخل ظرف می گذارند به عنوان هدیه عروس و داماد برای آشپز باشی.
(در برخی طایفه ها، قلب يا يورگ می پزند که وظيفه پختن آن را زن برادر داماد به عهده دارد و آن از وسط به دو قسمت تقسيم می شود و نصفی را به داماد و نصف ديگر را به عروس می دهند تا صرف کنند و عروس و داماد پس از صرف آن هديه ای را به زن برادر داماد می دهند)

تُ تی / توتقی
تُ تی پرده است که حجله را به دو بخش تقسیم می کند. یک بخش مخصوص عروس و داماد است و بخش دیگر، مخصوص دو تن از ینگه های او. این دو تن در حقیقت محافظ عروس در شب زفاف هستند.
ت تی امروزه رسمی منسوخ و با وجود خانه های مجهز به انواع پرده ها، وجود خارجی ندارد. مضاف بر آن، عروس و دامادهای امروزی، در شب زفاف، خانه را خالی از اغیار می کنند و هیچ محرم یا نامحرمی را به حریم خود راه نمی دهند.
در شب زفاف داماد چند تن از دوستان نزدیک خود را به حجله راه می دهد و عرس خانم با چای و میوه و شیرینی از آنها پذیرایی می کند اما آنها حق ندارند چهره ی عروس خانم را ببینند و در نهایت، با تقدیم هدایایی، خداحافظی می کنند.

قایتارما
قایتارما مراسمی است که در آن، عروس خانم را بعد از شب زفاف به خانه ی پدری باز می گردانند. این بازگشت و اقامت در خانه ی پدری، در گذشته های دور، گاهی تا 2 سال طول می کشید. در تمام طول این مدت، زن و شوهر مخفیانه یکدیگر را ملاقات می کردند.
اما امروزه این مراسم به بوته ی فراموشی سپرده شده است و اقامت دختر در قایتارما از یک هفته تجاوز نمی کند. و گاها این مراسم انجام نمی شود.